انواع سردردها: شناخت علت، علائم و راههای درمان
مقاله
سردرد، این عارضه رایجی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود تجربه میکنند.
با وجود اینکه سردرد به طور کلی به تورم یا درد در ناحیه سر اشاره میکند، اما انواع مختلفی از سردردها وجود دارند که از نظر علت، علائم و راههای درمانی تفاوت دارند.
سردرد شکایت متداول بیشتر مردم است. بیشتر مردم هر از گاهی سردرد میگیرند. اگر چه بعضی اوقات دردناک و ناتوان کننده است، اما اکثر آنها با مسکنهای ساده قابل درمان هستند و طی چند ساعت از بین میروند. با این حال، حملات مکرر یا انواع خاصی از سردرد میتواند نشانهی مسئلهای جدیتری باشد.
در این مقاله، به بررسی انواع سردردها میپردازیم تا بتوانیم بیشتر بفهمیم چگونه این علائم را تشخیص دهیم و درمان مناسب را انتخاب کنیم.
خلاصه انواع سردردها
انواع سردردها
دانشمندان بیش از 150 نوع مختلف سردرد را تعریف میکنند. اینها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: اولیه و ثانویه
سردردهای اولیه
سردرد اولیه به سردردی گفته میشود که در اثر بیماری دیگری ایجاد نشود به عنوان مثال به دلیل میگرن و سردرد تنشی نباشد.
۱. میگرن
فردی که میگرن دارد به طور مشخص فقط در یک طرف سر احساس درد شدید میکند.
ممکن است فرد حساسیت بیشتری نسبت به نور، صدا و بو داشته باشد.
حالت تهوع و استفراغ نیز شایع است.
حدود یک سوم افراد قبل از شروع میگرن هاله (احساس خاصی که قبل از حملات صرع پیش میآید) را تجربه میکنند. این اختلالات بینایی و حسی است که معمولاً بین 5 تا 60 دقیقه طول میکشد که میتواند شامل موارد زیر باشد:
- دیدن خطوط زیگزاگ، نورهای چشمک زن، یا لکهها
- از دست دادن بینایی جزئی
- بیحسی
- سوزن و سوزن شدن
- ضعف عضلانی
- مشکل در صحبت کردن
توجه داشته باشید که علائم هاله همچنین ممکن است نشان دهنده سکته مغزی یا مننژیت باشد.
هر کسی که برای اولین بار آنها را تجربه میکند، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
معمولا میگرن به طور مکرر ایجاد میشود و هر حمله ممکن است 3 روز طول بکشد. برای بسیاری، این یک بیماری مادام العمر است.
گرچه میگرن هم در بزرگسالان و هم در کودکان میتواند رخ دهد، اما این بیماری در زنان سه برابر بیشتر از مردان رخ میدهد.
حملات میگرن از چندین بار در هفته تا یک بار در سال ممکن است متفاوت باشد.
علل میگرن به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، اغلب در خانوادهها دیده میشود.
میگرن همچنین در افرادی که شرایط خاصی از قبل مانند افسردگی و صرع دارند بیشتر دیده میشود.
اکثرا عوامل ایجاد کننده میگرن شامل موارد زیر است:
- استرس و اضطراب
- اختلال در خواب
- تغییرات هورمونی
- وعدههای غذایی که نادیده گرفته شده
- کمبود آب بدن
- برخی از غذاها و داروها
- چراغهای روشن و سر و صدای زیاد
۲. سردردهای تنشی
سردردهای تنشی بسیار شایع هستند و اکثر افراد گاهاً آنها را تجربه میکنند.
آنها به صورت درد مبهم و مستمری که در دو طرف سر احساس میشوند. علائم دیگر آن میتواند شامل موارد زیر باشد:
• حساسیت صورت، سر، گردن و شانهها
• احساس فشار در پشت چشم
• حساسیت به نور و صدااین سردردها به طور معمول از 30 دقیقه تا چند ساعت طول میکشد.
شدت آن میتواند متفاوت باشد، اما به ندرت از فعالیتهای طبیعی جلوگیری میکند.
علت سردردهای تنشی نامشخص است، اما استرس، اضطراب و افسردگی عامل اصلی آن هستند. عوامل احتمالی دیگر عبارتند از:
• کمبود آب بدن
• صدای بلند
• عدم تحرک و ورزش
• خواب کم
• وضعیت بد بدن
• وعدههای غذایی که نادیده گرفته شده
• خستگی چشم
۳. سردردهای خوشهای
سردردهای خوشهای سردردهای شدید و عودکنندهای هستند که در مردان شش برابر بیشتر از زنان بروز میکند.
افراد درد شدید سوزشی یا سوراخ کننده را در پشت یا اطراف یک چشم تجربه میکنند.علائم دیگر شامل موارد زیر است:
آبریزش چشم
پلک متورم
انسداد یا آبریزش بینی
حساسیت به نور و صدا
بیقراری یا آشفتگی
سردردهای خوشهای معمولاً ناگهانی و بدون هشدار هستند و بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول میکشند.
افراد حداکثر هشت حمله در روز را تجربه میکنند.
حملات معمولاً در خوشههای روزانه اتفاق میافتند که ممکن است هفتهها یا ماهها ادامه داشته باشند.
معمولاً در یک ساعت از روز اتفاق میافتند، که غالباً چند ساعت بعد از به خواب رفتن در شب است.
هر شخصی که این علائم را تجربه میکند که گاهی اوقات ممکن است با تب یونجه اشتباه گرفته شود باید با پزشک خود مشورت کند.
علت سردردهای خوشهای مشخص نیست اما بیشتر برای افراد سیگاری ایجاد میشود.
افراد باید در دورههای حمله‚ از مصرف الکل خودداری کنند.
۴. سردردهای بیش تحرکی
سردردهای بیش تحرکی در اثر ورزشهای سنگین بدنی ایجاد میشوند و به وسیلهی موارد زیر میتوانند تحریک شوند:
• دویدن
• پریدن
• وزنه برداری
• رابطه جنسی
• سرفه یا عطسه پشت سر هم
این سردردها معمولاً بسیار کوتاه مدت هستند اما ممکن است گاهی تا 2 روز نیز ادامه داشته باشند.
آنها به عنوان یک درد ضربان دار در تمام سر احساس میشوند و بیشتر در کسانی که سابقه خانوادگی میگرن دارند دیده میشوند.
افرادی که برای اولین بار سردردهای خوشه ای را تجربه میکنند باید به پزشک مراجعه کنند، چون ممکن است نشانه چیز جدی باشد.
5. سردردهای حین خواب :
سردرد هیپنیک یا حین خواب یک از بیمارهای نادر است که معمولاً برای اولین بار در دهه 50 زندگی افراد شروع میشود اما گاهی اوقات زودتر هم ممکن است شروع شود.
به عنوان سردردهای “ساعت زنگ دار” نیز شناخته میشوند، که افراد را در طول شب بیدار میکنند.
سردرد هیپنک شامل درد خفیف تا متوسط ضربانداری است که معمولاً در دو طرف سر احساس میشود.
ممکن است تا 3 ساعت ادامه داشته باشد و علائم دیگر ممکن است حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا باشد.
افرادی که برای اولین بار سردردهای خوشهای را تجربه میکنند باید به پزشک مراجعه کنند، چون ممکن است نشانه چیز جدی برای آنها باشد.
افراد هر هفته میتوانند چندین حمله را تجربه کنند.
علت سردردهای هیپنیک شناخته نشده است، و هیچ محرک شناخته شدهای وجود ندارد.
اگر چه سردردهای حین خواب بی ضرر هستند، اما یک فرد مسن که برای اولین بار هر نوع سردرد جدیدی را تجربه میکند، باید به پزشک مراجعه کند.
البته باید مشخص شود که اینها سردردهای میگرنی و خوشهای نیستند.
6. سردرد بیش از حد ناشی از دارو :
سردرد بیش از حد ناشی از دارو (MOH) که گاهی اوقات به عنوان سردرد برگشت به حالت اول شناخته میشود رایجترین نوع سردرد ثانویه است.
سردرد بیش از حد ناشی از دارو (MOH) با سردردهای مکرر یا روزانه همراه با علائمی شبیه به سردردهای تنشی یا میگرنی مشخص میشود.
این سردردها در ابتدا به داروهای مسکن پاسخ میدهند اما بعداً دوباره سردرد بروز میکند.
سردرد بیش از حد با دارو (MOH) ممکن است ناشی از مصرف مسکن بیش از 15 روز در یک ماه باشد.
داروهایی که میتوانند باعث سردرد بیش از حد با دارو (MOH) شوند عبارتند از:
مواد افیونی
استامینوفن
تریپتانها مانند سوماتریپتان
آسپرین و ایبوپروفن
مصرف این داروها حتی طبق دستور پزشک، باز هم میتواند یک MOH ایجاد کرد.
با این حال، به نظر میرسد که در افراد معتاد به مصرف مسکن مخصوصاً برای درمان سردرد، یک MOH به وجود میآید.
5. سردردهای سینوسی :
سردردهای سینوسی ناشی از سینوزیت – تورم سینوسها است که معمولاً نتیجه عفونت یا آلرژی است.
این علائم شامل یک درد مبهم، تپنده در اطراف چشم، گونهها و پیشانی است.
درد ممکن است با حرکت یا فشار بیشتر شود و گاهی اوقات به دندان و فک نیز گسترش پیدا میکند.
این سردردها معمولاً با ترشحات غلیظ سبز یا زرد بینی همراه است.
علائم دیگر ممکن است مسدود شدن بینی، تب، حالت تهوع و حساسیت به نور یا صدا باشد.
سردردهای سینوسی کاملاً نادر هستند.
اگر علائم بینی وجود نداشته باشد، سردردی از این دست بیشتر میگرن به حساب میآید.
6. سردردهای قاعدگی :
این سردرد اغلب مربوط به تغییر در سطح هورمون است.
در زنان، میگرن به دلیل تغییرات طبیعی در سطح استروژن، اغلب با پریود مرتبط است.
این میگرنهای قاعدگی در روزهای قبل یا در طی یک دوره قاعدگی یا گاهی اوقات در طی تخمک گذاری ایجاد میشوند.
علائم مشابه میگرن بدون هاله است اما ممکن است بیشتر طول بکشد یا حتی ناتوان کننده باشد.
سردردهای مرتبط با تغییر هورمونها همچنین میتواند ناشی از موارد زیر باشند:
• قرص پیشگیری از بارداری
• یائسگی
• بارداری
درمان انواع سردردها
1. میگرن :
مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا آسپرین میتوانند سردرد را متوقف کنند یا درد و مدت زمان آن را کاهش دهند.
پزشکان میتوانند داروی ضد استفراغ برای رفع حالت تهوع و استفراغ مانند متوکلوپرامید یا اندانسترون تجویز کنند.
داروهای ترکیبی مخصوص میگرن نیز موجود است.
حملات نیز ممکن است توسط موارد زیر کاهش یابد:
در یک مکان تاریک و آرام استراحت کنید
کیسه یخ یا پارچه سرد روی پیشانی قرار دهید
آب بنوشید
برای درمان میگرنهای سختتر، پزشکان ممکن است نوعی دارو به نام تریپتان مانند سوماتریپتان یا ریزاتریپتان تجویز کنند.
فرد باید به محض شروع علائم میگرن، تمام داروها را برای بهترین تاثیر مصرف کند.
افراد مبتلا به میگرن مزمن باید در مورد درمانهای پیشگیرانه به پزشک مراجعه کنند. اگر فرد سردرد را تجربه کرده باشد، پزشک میتواند میگرن مزمن را سریعتر تشخیص دهد:
بیش از 15 روز در ماه
در طی 3 ماه
از این تعداد حداقل هشت مورد علائم میگرن را نشان میدهدگزینههای دارویی برای پیشگیری از میگرن شامل توپیرامات، پروپرانولول و آمیتریپتیلین است.
2. سردردهای تنشی :
مسکنهای بدون نسخه پزشک، مانند ایبوپروفن، استامینوفن و آسپرین معمولاً در توقف یا کاهش درد بسیار موثر هستند.
افرادی که بیش از 15 روز در ماه بیش از 90 روز سردرد دارند باید به پزشک مراجعه کنند.
تغییر شیوه زندگی و برخی از روشهای درمانی ممکن است به جلوگیری از سردردهای تنشی کمک کند.
این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
• خواب کافی
• ورزش و کشش عضلات بدن به صورت منظم
• بهبود وضعیت نشستن و ایستادن
• انجام آزمایشات چشم
• مدیریت استرس، اضطراب یا افسردگی
• طب سوزنی
3. سردردهای خوشه ای :
هدف از درمان این است که شدت و دفعات حملات را کاهش دهد.
گزینه ها عبارتند از:
• توپیرامات
• سوماتریپتان
• وراپامیل
• استروئیدها
• ملاتونین
• اکسیژن درمانی
• لیتیوم
ممکن است پزشکان جراحی را در موارد بسیار دشوار برای درمان پیشنهاد دهند.
4. سردرد بیش از حد با دارو :
تنها درمان برای MOH قطع مصرف دارو برای سردرد است.
البته هر کسی که میخواهد دارو را قطع کند باید این کار را زیر نظر پزشک انجام دهد.
پزشک میتواند به بهبود برنامه کمک کند و ممکن است بتواند داروهای دیگری را تجویز کند که تا حدودی روند درد ناشی از ترک دارو را کاهش دهند.
علائم احتمالاً پس از قطع دارو بدتر میشوند.
سردردها معمولاً ظرف 10 روز متوقف میشوند.
علائم دیگر ترک دارو معمولاً طی 7 روز برطرف میشوند اما ممکن است تا 3 هفته طول بکشد. این شامل:
• تهوع و استفراغ
• افزایش ضربان قلب
• اختلال خواب
• بی قراری، اضطراب و عصبی بودن
اکثر افراد ظرف 2 ماه به الگوی اصلی سردرد خود باز میگردند.
پس از این، باید شروع به مصرف مجدد داروهای تسکین درد کنید مراحل زیر میتواند به جلوگیری از MOH کمک کند:
• اجتناب از استفاده از کدئین
• مصرف مسکن برای سردرد بیش از 2 روز در هفته
• استفاده از داروهای پیشگیرانه برای میگرن مزمن
5. سردردهای سینوسی :
سردردهای سینوسی را میتوان با مسکن معمولی و داروهای ضد گرفتگی بینی درمان کرد.
در صورت عدم بهبود علائم در طی یک هفته، افراد باید به پزشک مراجعه کنند.
اگر پزشک فکر کند عفونت باکتریایی باعث سردرد یا آنتی هیستامین در صورت بروز آلرژی شده است، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
پزشکان همچنین ممکن است اسپری بینی کورتیکواستروئید برای کاهش تورم تجویز کنند.
برای تشخیص علت اصلی سینوزیت، پزشک ممکن است فردی را به متخصص گوش، حلق و بینی معرفی کند.
در برخی موارد، ممکن است به جراحی تخلیه نیاز باشد.
6. سردرد قاعدگی:
درمان سردرد قاعدگی همان درمان میگرن بدون هاله است.
ممکن است برخی پزشکان اقدامات پیشگیرانه احتمالی، از جمله موارد زیر را به کار بگیرند:
• هورمون درمانی
• مصرف تریپتان یا استامینوفن و ایبوبروفن در محدوده زمانی قاعدگی
• برنامههای جایگزین پیشگیری از بارداری خوراکی، مانند استراحت بین دورهای بدون استفاده از قرص
• درمان جایگزینی هورمون برای زنانی که یائسه میشوند
6. سردردهای حین خواب :
گزینه اصلی درمان، کافئین است که به صورت قرص یا یک فنجان قهوه قبل از خواب مصرف میشود.
سایر گزینههای دارویی شامل ایندومتاسین، ملاتونین و لیتیوم است.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
بیشتر سردردها به ندرت نشانه مسئله جدی هستند و بیشتر افراد میتوانند با مسکنهای بدون نسخه پزشک آنها را کنترل کنند.
با این حال، هر کسی که سردردهای شدید، دائمی، مکرر یا بد را تجربه کند، باید با پزشک مشورت کند و بلافاصله برای کمکهای پزشکی به مرکز درمانی مراجعه کند:
• سردردهایی که خیلی ناگهانی بروز میکنند و بسیار دردناک هستند
• سردردهای مکرر در کودکان
• سردرد به دنبال ضربه محکم به سر
• سردردهای همراه با گیجی یا اختلال در بینایی، تعادل یا گفتار
• سردرد همراه با بیحسی یا ضعف
• سردردهای همراه با تب، تشنج یا بیهوشی
• سردرد همراه با سفتی گردن یا بثورات پوستی
• سردرد همراه با استفراغ مداوم
